EKONOMİ 

Yusuf KeleşYazarlar Yusuf Keleş

Asgari geçim indiriminden kimler faydalanabilir?

 

Sistemin temelinde, işçi ve memurlara ödenen ücretin temel ihtiyaçları karşılamak için kullanılacak bir miktarının vergi dışı bırakılması yatıyor. Daha önce ücretli olarak çalışanlara özel gider indirimi ismi altında vergi iadesi ödeniyordu. Asgari geçim indiriminden; ücretleri gerçek usulde vergilendirilen tam mükellef gerçek kişiler (diğer bir ifade ile ücretleri tevkif suretiyle vergilendirilen tam mükellef kişiler), tevkifata tabi tutulmamış ücret gelirlerini yıllık beyanname ile bildirenler gibi ücretliler faydalanabilir

 

Asgari geçim indirimi hesaplama formülü  Asgari geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarına; mükellefin kendisi için yüzde 50'si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için yüzde 10'u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere ilk iki çocuk için yüzde 7,5'i diğer çocuklar için yüzde 5'i olmak üzere ücretlinin şahsi ve medeni durumu dikkate alınarak hesaplanan indirim oranlarının uygulanması sonucu bulunacak matrahın, Gelir Vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine karşılık gelen yüzde 15'lik oranla çarpımı suretiyle bulunan tutarın 12'ye bölünmesi sonucu her aya isabet eden tutar hesaplanır. Hesaplanan bu tutar, ödenecek vergiden mahsup edilir. Ancak ödenecek asgari geçim indirimi tutarı, aylık asgari ücret üzerinden hesap edilen vergiden fazla olamaz. Ücretliler, medeni durumları ve çocuk sayıları ile eşinin iş ve gelir durumu hakkında işverenlerine bildirimde bulunur. Bu durumlardan herhangi birinde herhangi bir değişiklik olması halinde (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) bir ay içerisinde işverene bildirim vermek gerekir. Asgari geçim indirimi oranını etkileyen değişiklikler, söz konusu değişikliğin işverene bildirildiği tarih itibarıyla uygulanır. Asgari geçim indirimi avantajından, ücret seviyesi ne olursa olsun, medeni durumları aynı olan gerçek usulde ücret geliri elde eden tüm ücretliler aynı ölçüde faydalanır. Asgari geçim indiriminin yıllık tutarı, her ücretli için takvim yılı başında geçerli olan asgarî ücret üzerinden hesaplanan yıllık vergi tutarını aşamaz. Takvim yılı içerisinde asgari ücret tutarında meydana gelen değişiklikler, asgari geçim indirimi uygulamasında dikkate alınmaz. Sadece sene başındaki asgari ücret tutarı hesaplamada dikkate alınır. Asgari geçim indirimi tutarının, ücretlinin aylık hesaplanan vergisinden fazla olması halinde, fazlası dikkate alınmaz. Dolayısıyla, ücretlinin faydalanacağı aylık asgari geçim indirimi tutarı, aylık asgari ücret tutarı üzerinden hesaplanan aylık vergi tutarını aşamaz. Ödemeyen işverene ağır vergi cezası var Bana gelen birçok e-mailde işverenlerin çalışanlara AGİ tutarını ödemedikleri belirtiliyor. İşverenler tarafından hizmet erbabının ücret gelirlerinden kesilen Gelir Vergisi'nden mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarının, o ayki ücretiyle birlikte ücretliye nakden ödenmesi gerekir. Aksi takdirde, ücretliye nakden ödenmeyen asgari geçim indirimi, işverenler tarafından haksız yere yapılan bir mahsup işlemi niteliği taşıyacak ve tevkif suretiyle kesilen verginin bu tutar kadar olan kısmı, muhtasar beyanname ile eksik beyan edilmiş olacaktır. Yani mevzuata göre işçiye iade edildiği için bu tutar, işverenin ödeyeceği vergiden düşülmektedir. Ancak işveren bu tutarı hem muhtasar beyanname ile beyan edip ödeyeceği vergiden düşüyor hem de çalışanlara bu tutarı yansıtmıyorsa vergi ziyaına sebep oluyordur. Bu durumun tespiti halinde bu vergiler için işverenler hakkında cezalı tarhiyat yapılır. Anne-baba için asgari geçim indirimi yok Bazen ücretlilerin anne-babalarına bakmakla yükümlü olunması halinde AGİ hesaplamasında anne-babanın da dikkate alınıp alınamayacağı soruluyor. Kanuni düzenlemede ücretlinin kendisi, eşi ve çocukları dışında bir kişinin asgari geçim indiriminden faydalanacağına ilişkin bir düzenleme yok. Bundan dolayı anne ve baba için AGİ'den faydalanılamaz. Ücretlinin anne veya babasına sağlık güvencesi yönünden bakmakla yükümlü bulunması farklı bir konu olup, bu durumun asgari geçim indirimi sistemiyle bir ilişkisi yoktur. Ancak evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar da çocuk tanımı içinde yer aldıklarından bunlar içinde asgari geçim indiriminden faydalanılması mümkündür. Emekli aylığı alan eşler ise AGİ hesaplamasında dikkate alınabilir. Örneğin; ücretli bay A özel sektörde çalışmakta olup, eşi bayan B ise bir kamu kurumundan emekli olmuş ve emekli aylığı almaktadır. Bu durumda, ücretli bay A'nın emekli aylığı geliri olan eşi, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş kapsamında değerlendirilecek ve asgari geçim indirimi oranının tespitinde yüzde 10 olarak dikkate alınacaktır. Asgari geçim indirimi uygulamasından faydalanmaya başladıktan sonra çeşitli sebeplerle ücretsiz izne (aylıksız izin) ayrılan bir ücretlinin, ücretsiz izne ayrıldıktan sonra artık ücret geliri elde etmesi söz konusu olmadığından, asgari geçim indirimi uygulanması mümkün değildir. Ancak ücretsiz izne ayrılan çalışanın ücret geliri elde eden bir eşinin olması durumunda, bu eşin ücretsiz izinde olan eşini işverenine bildirmesi durumunda, asgari geçim indirimi oranının hesabında ücretsiz izindeki çalışmayan eşi için yüzde 10 oranını dikkate alması mümkün bulunmaktadır.

 

10 Nisan 2012, Salı kaynak : www. zaman.com.tr