Ateş Küre ve özellikleri

Dünyamız iç içe geçmiş  5  katmandan oluşur .

 

     1 – Hava küre  ( Atmosfer )

     2 -  Su  küre   (Hidrosfer )

     3 -  Taş  küre  ( Litosfer )

     4 -  Ateş  küre  ( Pirosfer )

     5 -  Ağır  küre  ( Barisfer )

 

 

Ateş Küre

 

Bilindiği gibi üzerinde yaşadığımız dünya çeşitli tabakalardan oluşur. Her bir tabaka sahip olduğu yapı nedeniyle farklı özellikler gösterir.  ateş küre olarak bilinen “pirosfer” tabakasıdır. Pirosfer tabakası çok yüksek sıcaklıklara sahip olduğu için sıkışmış gazlar ve yer altında bulunan erimiş maden ( mağma ) oluşumunda etkilidir.

Yer kabuğunun altında bulunan katman ateş küre olarak adlandırılır. Ateş küreye manto da denir. Manto; demir, magnezyum ve silikondan oluşmaktadır. Mantonun üst kısımları, hem katı, hem de sıvı gibi davranır. Mantonun etrafında, üzerinde yaşadığımız, ince bir kaya olan dış tabaka vardır. Buna kabuk denir. Kabukla birlikte, mantonun katı ve elastik olan dış kısmından oluşan katmana litosfer denir. Ateş küre çok sıcak bir katmandır. Bu sıcaklığın miktarını düşünmek zor olsa da şöyle bir benzetme yapabiliriz: Ekmeğin çok sıcak fırınlarda piştiğini bilirsiniz. Ateş küre bu fırınlardan 10 kat daha sıcaktır. Ateş kürede bulunan maddeler sıvı haldedir. Bu sıcaklıkta kayaçlar erir, yapısında bulunan madenleri ve taşları eritir. Çocuk maması gibi akışkan hale gelir. Başka bir deyişle ateş küre akma özelliğine sahiptir; yani hareketlidir. Ateş kürede eriyik halde bulunan maddelere magma denir. Yer altında bulunan magma yer kabuğu ve çekirdek tarafından sıkıştırılır. Sıkışan magma yer kabuğunun zayıf noktalarından ve çatlaklardan yeryüzüne çıkar. Yeryüzüne çıkan magmaya lav denir. Yer kabuğundaki çatlaklardan yukarı doğru püsküren magma, bazen yanardağları meydana getirir. Yanardağların aktif olanları lav püskürtmeye devam eder. Bazıları ise aktifliği yok olmuş, sönmüş yanardağlardır. 

 

Yer kabuğunun altındaki tabakadır.Sıcaklığı ortalama 2000 santigrat derecedir. Bu katman, yer kabuğunun ergimiş maddelerle çok sıkışmış gaz ve buharların bir karışımıdır.

Ateş Kürenin Yapısı ve İçindekiler

Büyük oranda demir, magnezyum ve kalsiyum içerir. Çekirdeğin etrafındaki sıcaklığı 3700 derece, yerkabuğuna yakın yerdeki sıcaklığı ise 870 santigrat derece kadardır.

Yanardağların oluşmasında etkilidir. Bu tabakadaki yüksek sıcaklık ve basınçtaki erimiş maden, yer kabuğundaki çatlaklardan ya da zayıf noktalardan dışarıya doğru püskürerek büyük zarar verir.

Ateş küre, yer kabuğunun altındaki katmandır. Kalınlığı 2900 km olan mantonun sıcaklığı 2000 derecenin üzerindedir. Bu yüksek sıcaklıkta ergimiş hâlde bulunan maddeler büyük bir basınç altındadır. Manto içinde yüksek sıcaklıkta erimiş hâlde bulunan maddelere magma adı verilir. Bu basınç nedeniyle magma, yer kabuğunun zayıf yerlerinden ve çatlaklarından dışarı çıkar. Yeryüzüne çıkan magma soğuyarak yanardağları oluşturur.

Ateş Kürenin Özellikleri

1-Dünyanın çekirdeğine yakın olan kısmının sıcaklığı 3700 derecedir

2-Yerkabuğuna yakın olan kısmının sıcaklığı 870 derecedir

3-Ortala sıcaklığı 2000 derecedir

4-Büyük oranda yüksek basınçtan erimiş demir, magnezyum ve kalsiyum içerir.

5-Yerkabuğunu çatlak ve kırık yerlerinden dışarıya püskürür ve etrafa zarar verir.